Xây dựng đời sống văn hóa > Đất nước - con người

Cải lương phải được hiểu theo đúng nghĩa của nó: cải cách hát ca theo tiến bộ, lương truyền tuồng tích sánh văn minh. Từ bản tổ với nhịp đôi của Dạ cổ hoài lang, các bản vọng cổ đã phát triển thành nhịp 32, lại kết hợp tân cổ giao duyên, rồi 6 câu rút xuống 4 câu… đã làm cho sân khấu cải lương đầy sức sống. Điều này có nghĩa: Cải lương là tiến bộ, văn minh, là không ngừng cải cách. Do đó, những soạn giả, người viết kịch bản, diễn viên, nghệ sĩ Cải lương cần ý thức được việc không ngừng cải cách, không ngừng phát triển để Cải lương ngày càng mới mẻ, phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh thực tế hơn nhằm đáp ứng nhu cầu của nhân dân trong tình hình mới. Nhiều giá trị đổi thay, tư duy đổi thay, cuộc sống đổi thay thì Cải lương cũng phải đổi thay theo.

Đến xã Hoài Thanh, huyện Hoài Nhơn, Bình Định, tôi hỏi về một ngư dân từng nổi danh là “sát thủ” cá mập. Tình cờ ông cũng đang chuẩn bị cho chuyến đi câu. Tuy tuổi đã 50 nhưng ông vẫn thường xuyên đi săn cá mập ngoài khơi thuộc vùng biển Trường Sa. Đây là nghề biển truyền thống đã có từ hơn 100 năm nay. Cứ vào tầm tháng 3 đến tháng 7 âm lịch, ông cùng ngư dân xã Hoài Thanh lại chuẩn bị cho chuyến đi săn cá mập để thu hoạch vi cước cá thuộc loại đặc sản “bát trân”...

Những năm gần đây, nấm hương LangBian được thị trường nông sản trong nước đặc biệt chú ý. Từ loại nấm tự nhiên (sinh trưởng ở Khu dự trữ sinh quyển LangBiang), nấm hương đã được phát hiện, nghiên cứu, sản xuất và trở thành thực phẩm cao cấp. Không chỉ là sản phẩm “độc quyền” của Công ty CP Nguyên Long, nấm hương còn đem lại nghề sinh kế bền vững cho người dân bản địa.

Bên cạnh phong tục thờ cúng tổ tiên, người Vân Kiều còn thờ tín ngưỡng đa thần (thần mặt trời, thần bản mệnh, thần lúa, thần sông, thần cây, thần núi...). cùng với đó là hệ thống lễ hội (lễ hội đập trống, phát rẫy, được mùa, mừng lúa mới, rước hồn lúa...) liên quan đến chu kỳ canh tác. Từ trong các hình thái tín ngưỡng dân gian mang tính phổ quát đó, người Vân Kiều đã chế tác ra nhiều nhạc cụ (sáo, đàn Ta - tư, khèn A - mam, khèn bè, đàn Pơ - lựa, thanh la, cồng chiêng...) bằng nguyên liệu gỗ, tre, nứa, hợp kim đem lại những âm thanh đặc sắc làm say đắm lòng người và cảnh sắc núi rừng.

Với lịch sử hơn 300 năm hình thành và phát triển, đất và người Nam Bộ ghi dấu ấn trên bản đồ văn hóa nước ta bằng bản sắc riêng. Tuy nhiên, dưới tác động của thời gian và nhịp sống hiện đại, nhiều loại hình nghệ thuật đặc trưng vùng đất này đang đứng trước nguy cơ mai một. Điều đáng mừng là Nam Bộ vẫn có không ít nghệ nhân đang nỗ lực “gìn vàng giữ ngọc”, nhằm bảo tồn những giá trị văn hóa truyền thống. Họ chính là những “báu vật sống” của đất chín rồng…

Dòng sông ấy là một dòng sông lớn, nước chảy tự nhiên khi hiền hòa, lúc dữ dội, miệt mài bồi đắp phù sa cho đôi bờ. Dòng sông ấy cũng là nơi chứng kiến những cuộc gặp gỡ giữa các nền văn hóa, rồi dung nạp chúng để làm nên vùng đất Đơn Dương - Lâm Đồng trù phú, mang đậm nét văn hóa đặc sắc.

Có ba thời kỳ tạo dấu ấn sâu sắc trong sáng tác của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn (1939 -2001). Đó là thời đi học, thời đi dạy và sau ngày đất nước thống nhất.

Tuổi thơ của tôi đã gắn với chiếc cần câu, con cá rô đồng cùng với đầm, ao, ruộng, mương, máng nơi có những đàn cá bơi lội tung tăng hút hồn con trẻ tự bao giờ tôi cũng không còn nhớ chính xác nữa. Kỷ niệm ấy là cả thời gian đầy ắp niềm vui khôn tả khi câu được những con rô “ cụ” và sự tiếc nuối có khi ngẩn ngơ cả người khi “sểnh” mất cá. Cái cảm giác ấy đến không chỉ ở những buổi đi câu mà còn len vào giấc ngủ của tôi. Tôi cũng không thể ngờ rằng cái thú đam mê câu cá từ lúc còn rất nhỏ qua nhiều năm tích luỹ kinh nghiệm đã trở thành “nghề” giúp tôi rất nhiều trong việc cải thiện bữa ăn gia đình thời bao cấp, thậm chí có lúc còn bán sản phẩm đi câu để chi dùng vào việc khác.

Nói đến đồng bạc Đông Dương, nhiều người chỉ nghĩ hoặc biết đó là một loại tiền tệ được rập và lưu hành trong thời Pháp thuộc. Điều này đúng nhưng chưa đủ bởi đồng bạc ấy đã là di sản, gắn với ký ức Đông Dương, trầm tích nhiều giá trị lịch sử - văn hóa. Và nếu có một không gian trưng bày hay tập sách ảnh về ký ức Đông Dương như chúng ta từng làm với thời bao cấp, chắc chắn đồng bạc kia sẽ là hiện vật không thể thiếu!

Người Mường Thanh Hóa có dân số đứng thứ 2 sau người Kinh, đời sống văn hóa vật chất và tinh thần của người Mường rất phong phú, mang một nét đặc trưng riêng, đậm đà bản sắc dân tộc trong khối cộng đồng các dân tộc Việt Nam.

Nà Khương, theo cách gọi địa phương có nghĩa là nơi bình yên, yên ổn. Nằm cách trung tâm huyện Quang Bình (Hà Giang) khoảng 40km, xã Nà Khương so với trước kia bây giờ giao thông khá thuận tiện, thời gian di chuyển bằng ô tô mất khoảng gần 1 giờ đồng hồ. Xuyên qua những cánh rừng bạt ngàn, chúng tôi cảm nhận được sự yên bình nơi đây. Thấp thoáng những nếp nhà sàn trên các sườn đồi, dọc con suối Nà Khương, một cảm giác bình yên, tĩnh lặng, khác hẳn với sự ồn ã của đô thị. Ngồi trên xe, vượt qua những khúc quanh bắt gặp những đọt hoa chuối đỏ tươi mọc bên ven rừng; những khe nước róc rách, tiếng chim rừng rọc rạch trong bụi lá, tiếng mõ trâu kêu lách cách; hòa mình trong không gian ấy, chúng tôi đến Nà KHương lúc nào không hay.