Trong khuôn khổ Lễ hội Katê năm 2024 truyền thống của đồng bào Chăm diễn ra tại di tích tháp Pô Sah Inư - Phan Thiết, Sở VHTTDL đã công bố Quyết định của Thủ tướng Chính phủ về việc công nhận bảo vật quốc gia Linga vàng - đợt 12, năm 2023.

Bảo vật quốc gia Linga vàng của tỉnh Bình Thuận được phát hiện trong đợt khai quật lần 2 tại Khu di tích tháp Chăm Po Dam. Dị tích Po Dam tọa lạc trên sườn núi Ông Xiêm thuộc địa bàn thôn Lạc Trị, xã Phú Lạc, huyện Tuy Phong, cách thành phố Phan Thiết khoảng 120km về phía Bắc, nhóm tháp Po Dam đã được Bộ VHTTDL xếp hạng di tích kiến trúc nghệ thuật quốc gia năm 1996.

Trong 2 đợt khảo cổ học (2013 - 2014), đã tiến hành bóc tách toàn bộ lớp đất, gạch, đá phủ lấp trên bề mặt khuôn viên tháp Po Dam, qua đó làm xuất lộ một số kiến trúc quan trọng trong khuôn viên Khu tháp như: phiến đá chạm khắc chữ Chăm cổ dạng bia ký, kết quả phân tích nội dung cổ tự trên phiến đá cho biết niên đại xây dựng tháp vào khoảng năm 710. Đây là phát hiện mới vô cùng quan trọng, góp phần xác định niên đại xây dựng Khu tháp vào đầu thế kỷ VIII, tương đương với nhóm kiến trúc Mỹ Sơn E1, Mỹ Sơn C7 ở Quảng Nam.

Bảo vật quốc gia Linga vàng có niên đại khoảng thế kỷ VIII-IX, là hiện vật gốc độc bản, quý hiếm, có hình thức độc đáo; có giá trị về lịch sử, văn hoá, thẩm mỹ; là biểu tượng của sự sinh sôi nảy nở của vạn vật và muôn loài, được chế tác rất đặc biệt có trọng lượng 78,36 gram, với tỉ lệ vàng rồng chiếm 90,4 %, 9,6% còn lại là bạc và đồng. Bảo vật quốc gia Linga vàng là tư liệu khoa học quan trọng không chỉ đối với khảo cổ học, mà còn có giá trị lớn đối với nghiên cứu lịch sử, văn hóa, mỹ thuật, tôn giáo, kỹ thuật luyện kim, nghề kim hoàn… của cộng đồng người Chăm trước đây.

Sở VHTTDL Bình Thuận đã xây dựng Hồ sơ hiện vật Linga vàng phát hiện trong đợt khai quật khảo cổ năm 2013 - 2014 tại tháp Po Dam tham mưu tỉnh trình Bộ VHTTDL, Hội đồng Di sản văn hóa quốc gia xem xét, thẩm định, trình Thủ tướng Chính phủ công nhận bảo vật quốc gia. Ngày 18/1/2023, Thủ tướng Chính phủ ký Quyết định số 73/QĐ-TTg về việc công nhận bảo vật quốc gia đợt 12 - năm 2023, trong đó có  có Linga vàng tỉnh Bình Thuận.

Hiện, tỉnh Bình Thuận đã ban hành Kế hoạch về việc quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị bảo vật quốc gia Linga vàng. Trên cơ sở đó, Bảo tàng tỉnh Bình Thuận chú trọng tăng cường công tác quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị bảo vật quốc gia Linga vàng thông qua công tác trưng bày, triển lãm, giới thiệu lên phương tiện thông tin truyền thông để tuyên truyền, quảng bá di sản văn hoá, bảo vật quốc gia của địa phương, đáp ứng nhu cầu tham quan, nghiên cứu, tìm hiểu của các nhà khoa học, Nhân dân địa phương và khách du lịch. Đồng thời, phối hợp với công an địa phương các xây dựng phương án bảo vệ, tuần tra, kiểm soát, đảm bảo an toàn các hiện vật và bảo vật quốc gia được lưu giữ, trưng bày tại Bảo tàng tỉnh Bình Thuận.

Nguyên Vũ